(Beeld boven: een visuele simulatie van het windproject in Mol)
Over de afweging 'windturbines in bosgebied, goed idee of niet?' publiceerden we eerder dit artikel.
Vlaams minister voor Energie Zuhal Demir weigert de vergunning van zes windturbines op terreinen van SCK-CEN in Mol. Het project werd uitgewerkt door Ecopower, een burgercoöperatie die energieprojecten realiseert die volledig in burgerhanden zijn en zo ten goede komen aan de lokale omgeving. De beslissing van minister Demir gaat in tegen de gunstige adviezen van zowel haar eigen administratie (het departement omgeving) als de gewestelijke omgevingsvergunningscommissie (GOVC). En dat is hoogst uitzonderlijk.
Ruimte reserveren voor een kernreactor die er niet komt?
Als reden voor de weigering stelt de minister dat het windproject niet functioneel inpasbaar is in de omgeving: het terrein dat in 1978 via de gewestplanbestemming is aangeduid voor nucleaire activiteiten moet volgens haar vrij blijven voor de bouw van een kernreactor. Deze ruime gewestplanbestemming dateert nog van de energievisie uit de jaren zeventig, waarbij kernenergie een zeer prominente plaats kreeg in onze elektriciteitsvoorziening. Die energievisie is intussen geëvolueerd: het energiesysteem van de toekomst zal voornamelijk op hernieuwbare energie draaien. Uiteraard moet er ook ruimte blijven voor nucleair onderzoek. Die blijft in de regio echter ruim voorradig, ook na realisatie van een windproject.
Ook de eigenaar van het terrein in Mol, het studiecentrum voor kernenergie SCK-CEN, geeft aan dat deze terreinen de komende decennia niet nodig zijn voor nieuwe nucleaire ontwikkelingen. De plannen voor een nieuwe nucleaire reactor en voor de verwerking of opslag van radioactief materiaal bevinden zich op voldoende afstand van het windproject.
Volgens het windplan dat de minister zelf heeft opgesteld in 2020 dienen windturbines prioritair geplaatst te worden in de nabijheid van de eindgebruiker. Dat principe wordt hier exact toegepast. Het SCK-CEN heeft als grote energiegebruiker de opdracht gegeven aan Ecopower om op zijn terreinen een windproject te ontwikkelen en zo de elektriciteitsvoorzieningen va het onderzoekscentrum én van heel wat huishoudens in de omgeving te verduurzamen. Volgens de administratie van de minister en volgens het onafhankelijk adviesorgaan GOVC is het windproject wel degelijk functioneel inpasbaar, wat minister Zuhal Demir nu tegenspreekt.
Kaderplan van gemeente Mol duidt zone aan voor realisatie windproject
Daarnaast raadt de minister in haar negatieve advies de gemeente Mol aan om een planningsinitiatief te nemen voor deze zone. Dit gebeurde echter al in 2016, toen de gemeente in haar kaderplan voor grootschalige windturbines het gebied aanduidde als geschikte locatie voor de ontwikkeling van windenergie. In het kader van het Burgemeestersconvenant rekent de gemeente Mol immers op ongeveer dertien nieuwe windturbines op haar grondgebied om de afgesproken klimaatdoelstellingen te halen.
Valse tegenargumenten
De zone waar het windproject gepland is, is momenteel bebost en wordt door het SCK-CEN opengesteld voor wandelaars. Ook na de bouw van de windturbines zou 44 ha van de 45 ha bos behouden blijven en opengesteld worden voor wandelrecreatie. De bosdreven worden hersteld in hun oorspronkelijke staat en een deel van het gekapte naaldhout wordt vervangen door loofhout. Binnen deze bosstructuur zullen de windturbines nauwelijks opvallen. Het beperkt aantal omwonenden (op ruime afstand) en de vele bezoekers die in dit gebied komen wandelen, mogen blij zijn dat het SCK-CEN zijn nieuwe kernonderzoeksreactor niet in deze zone gepland heeft. Dan werd die immers volledig afgesloten voor het publiek met prikkeldraad.
De ingediende bezwaren tegen dit project werden allemaal weerlegd door de GOVC. Tegenstanders van het project ronselden handtekeningen via petities op basis van vals argumenten. Aan wandelaars werd verteld dat het bos als wandelgebied zou verdwijnen – wat niet juist is. Vanuit het meest nabije woongebied, de Europese wijk op meer dan 700 m afstand, zijn de windturbines in de beboste zone zelfs niet zichtbaar. De mogelijke effecten op de omgeving werden allen uitvoerig beschreven in het goedgekeurde milieueffectenrapport (MER). ‘Visuele verstoring’ lijkt dan ook een argument dat gebruikt wordt om andere motivaties te verdoezelen.
Gemeente Mol adviseert tegen eigen kaderplan in
Het huidige gemeentebestuur, een coalitie van CD&V en N-VA gaf als enige adviesorgaan - tegen beter weten in – een ongunstig advies aan het project. Het gemeentelijk advies is totaal in tegenstrijd met het kaderplan voor windturbines dat het gemeentebestuur in 2016 herbevestigd heeft. Het bestuur voedt nu, doelbewust en onterecht, de angst dat dit project grote schade zou toebrengen aan dit unieke groene gebied.
Dat terwijl de gemeentelijke administratie niet anders kon dan erkennen dat het rapport over de milieu-effecten correct was opgesteld en zich dan ook aansloot bij de gunstige conclusies van dat onafhankelijke rapport. Bovendien toont de komst van de windturbines juist aan dat dit gebied op middellange termijn niet nodig is voor nieuwe nucleaire activiteiten, waardoor dit groene gebied bosrijk én toegankelijk blijft voor toeristisch recreatie.
Grote bijdrage aan Vlaamse klimaatdoelstellingen
Het windproject kan 50 miljoen kWh groene stroom per jaar produceren, goed voor het verbruik van 15.000 huishoudens. Dat komt neer op een CO2-reductie van circa 20.000 ton per jaar. Het windproject heeft een totaal elektrisch vermogen van 24 MW en levert daarmee een belangrijke bijdrage aan de Vlaamse doelstellingen voor hernieuwbare energie. De Vlaamse regering heeft zich immers voorgenomen om jaarlijks extra 108 MW windenergie op land te realiseren. De laatste jaren werd slechts twee derde van deze doelstelling gehaald. Het negatieve advies voor dit project van zes windturbines betekent alweer een streep door de Vlaamse klimaatrekening.
Het is behoorlijk absurd dat we in 2021 nog steeds moeten hameren op het feit dat Vlaanderen deze windturbines nodig heeft. De gevolgen van klimaatverandering worden overal gevoeld, steeds extremer en steeds dichterbij. Politiek, bedrijfsleven en burgers samen moeten hier een antwoord aan geven door de CO2-kraan dicht te draaien. Windenergie vormt daarbij een belangrijk deel van de oplossing. Uiteraard zijn er een aantal nadelen, maar die wegen niet op tegen de CO2-besparing, de klimaatwinst, de verhoogde energie-autonomie en de schonere lucht.
Onbegrijpelijke beslissing van de Vlaamse minister voor Energie
Ecopower heeft jaren hard gewerkt op dit dossier, gesteund door de initiatiefnemer SCK-CEN en het gunstige kader gecreëerd op lokaal en Vlaams niveau. We vragen ons dan ook af wat de minister bezield heeft om op de valreep toch nog een negatieve beslissing te nemen.
Dit windproject in Mol heeft vanuit de Vlaamse regering zelfs het statuut gekregen van een belangrijk Vlaams investeringsproject en kreeg specifieke begeleiding van een VIP-ambtenaar. De plotse weigering gaat lijnrecht in tegen de beleidsinitiatieven die meerdere overheden al genomen hebben om ook op deze locatie windenergie te realiseren.
De openstaande vraag blijft waarom de minister zich politiek zo gepositioneerd heeft. En waarom er over deze weigering van de vergunning onjuist bericht wordt in de media, door zowel VRT, Het Nieuwsblad en de Gazet van Antwerpen. Ecopower werd door geen van de journalisten gecontacteerd. Pas na tussenkomst door een parlementslid (Staf Aerts) werd in De Standaard betere duiding gegeven.
En ook de openstaande uitdaging blijft: hoe gaat Vlaanderen een rechtszeker investeringsklimaat creëren ten voordele van de energietransitie en tegen de klimaatopwarming? Zoals we nu bezig zijn gaan we er niet komen. Dat is voor iedereen duidelijk.