Op maandag 7 oktober vond in Brussel de slotconferentie plaats van het Horizon 2020-project SCCALE 20 30 50. Ecopower werkte hierin de voorbije drieënhalf jaar samen met tien partners uit Frankrijk, Griekenland, Kroatië en Nederland. De doelstelling? Onderzoeken hoe we onze energiegemeenschap nóg bruisender en straffer maken.
In dit blogartikel delen we zes inzichten uit dit project dat we in Vlaanderen in de praktijk brachten samen met pilootstad Leuven en replicatiesteden en -gemeenten Asse, Antwerpen, Eeklo, Kalmthout en Ranst. In het subsidieproject onderzochten we wat werkt en wat niet, nu integreren we de lessen in onze gewone werking.
Algemene achtergrond over SCCALE 20 30 50 leest u op de projectwebsite.
1. Meer hernieuwbare energie in burgerhanden? Dat is onze kern.
We gingen samen met de partnergemeenten op zoek naar nieuwe mogelijkheden voor burgerenergieprojecten. Want hoe meer projecten in burgerhanden, hoe meer groene stroom we hebben om met de leden te delen binnen onze energiegemeenschap. Met resultaat! We realiseerden een zonneproject (het grootste voor Ecopower tot nu toe én een primeur met zonnepanelen op een carport) bij ziekenhuis AZ Alma in Eeklo. Binnenkort volgen zonnepanelen voor de nieuwe gymhal in Kalmthout. En in Leuven realiseerden de collega’s van ECoOB een aantal nieuwe zonne-installaties via het VEB-raamcontract. Duurzame, democratische projecten die als extra meerwaarde andere steden, gemeenten en bedrijven inspireren om ook zelf de stap te zetten om de lokale energietransitie te versnellen.
2. Mensen meekrijgen door lokale energiegroepen? Of eerder lokale acties?
In het begin van het project experimenteerden we samen met pilootstad Leuven met de oprichting van een lokale energiegroep. Het idee: mensen in hun wijk of gemeente op regelmatige basis samenbrengen rond het thema energie. Dat idee bleek te vaag om echt te activeren. Al snel merkten we dat wij én de bewoners nood hadden aan een specifiek doel of een afgebakend thema. Dat vonden we in nieuwe projecten (zon en wind), installaties die ervoor zorgen dat energie zichtbaar en tastbaar wordt. Projecten die mensen kunnen bezoeken en laten stilstaan bij de herkomst van hun stroom.
We hebben het concept ‘energiegroep’ dan ook bijgestuurd naar concrete lokale acties om mensen samen te brengen rond nieuwe projecten, in samenwerking met onze leden en lokale besturen. Ook werkten we acties uit om doelgroepen te bereiken die het meeste nood hebben aan informatie en begeleiding rond energie.
Dat blijft immers een gedeelde uitdaging van lokale besturen én energiecoöperaties.
- Rond het nieuwe windproject in Ranst zetten we activiteiten op voor het klimaatcafé en voor het klimaatfestival én organiseerden we een feestelijke verwelkoming van de grote windturbine-onderdelen.
- Aan het coöperatieve windproject Asse-Mollem ontvingen we meer dan 200 leerlingen van scholen uit de buurt voor een rondleiding en een kennismaking met burgerenergie.Leerlingen op bezoek aan de coöperatieve windturbine in Asse-Mollem
- Samen met de gemeente Kalmthout organiseerden we een inspirerende ’energieke wandeling’ langs verschillende duurzame initiatieven zoals de coöperatieve zonnepanelen op gemeentegebouwen.
- Met stad Leuven dachten we na over laagdrempelige communicatie over haar ondersteuningsaanbod rond energie voor kwetsbare groepen. We werkten samen met De Ruimtevaart, een Leuvense vereniging waar armen het woord nemen, rond het thema energiebesparing en energiemonitoring.
- In Eeklo richtten we onze pijlen op bedrijven door samen met burgercoöperatie Volterra en de stad een inspirerende rondleiding met infomoment in AZ Alma te voorzien.
3. Energiebesparing? Een blijvend aandachtspunt.
Meer hernieuwbare energie in burgerhanden is goed, minder verbruiken en efficiënt omgaan met energie is minstens even belangrijk. De eerste stap hierin is zicht krijgen op het verbruik: meten is weten. Ook daarmee gingen we in SCCALE aan de slag:
- Stad Leuven koos ervoor om EnergieID Premium aan te bieden aan haar inwoners en bracht hen samen in de groep ‘Leuven meet Slim’.
- Ecopower lanceerde de Premium-versie van het coöperatieve monitoringsplatform naar alle klanten (ook eens uitproberen? Lees er hier meer over).
- Gemeente Asse organiseerde een interactieve infoavond over energiebesparing met een Ecopower-toelichting over EnergieID en uitleg hoe ermee aan de slag te gaan.
- Tijdens de renovatiemarkten van stad Antwerpen was er aandacht voor het thema hernieuwbare energie en energiebesparing, zowel op de markt zelf als in vier infosessies gegeven door Ecopower.
Deze initiatieven leerden ons dat informatie over energiebesparing een dienstverlening voor onze coöperanten is die we verder willen blijven uitbouwen en waarin lokale besturen een sterke partner kunnen zijn.
4. Lokale energie- en klimaatplannen (LEKP)? Niet zonder de burger(coöperaties).
Zo goed als alle Vlaamse steden en gemeenten engageren zich in Lokale Energie- en Klimaatplannen (LEKP) om werk te maken van duurzaamheidsdoelstellingen, waaronder energie. Inwonersparticipatie is daarbij broodnodig: enkel als ook burgers een actieve rol opnemen in de uitvoering van het LEKP kunnen de doelstellingen bereikt worden. De lokale besturen betrokken in SCCALE hebben slim gezien dat ze door de samenwerking met burgercoöperaties twee vliegen met één klap slaan:
- Onze coöperatieve zon-, wind- en warmteprojecten helpen bij het realiseren van de concrete doelstellingen voor het gemeentepatrimonium en zorgen voor meer hernieuwbare energie op het hele grondgebied van de gemeente.
- Lokale besturen engageren zich in het LEKP om ‘klimaattafels’ te organiseren. Burgers informeren over en activeren rond onze coöperatieve projecten (zoals dat gebeurde in Ranst en Kalmthout) tellen voor het LEKP mee als klimaattafels.
Ook interesse in samenwerking met Ecopower voor het LEKP? Lees hier meer over ons aanbod voor steden en gemeenten.
5. Leren van elkaar? Ja! Graag!
Een belangrijk onderdeel van het SCCALE-project was het uitwisselen van inzichten, tools en advies tussen de Europese en de Belgische partners: de Nederlandse partners kwamen hun aanpak voor coöperatieve warmtenetten toelichten, de Belgische partners wisselden tips en uitdagingen uit over het betrekken van burgers bij gemeentelijke energieprojecten, en we werkten samen aan de SCCALE Toolkit die geïntegreerd is in de Energy Community Platform. Op zoek naar informatie over thema’s als oprichting, financiering, ledenwerking of monitoring van energiegemeenschappen? Grasduin gerust eens door de rapporten en tools.
6. Een energiegemeenschap oprichten? Kijk naar wat al bestaat.
In SCCALE-partnerlanden zoals Griekenland en Kroatië zijn energiegemeenschappen een heel nieuw gegeven en werd er pionierswerk verricht door de nieuwe regelgeving in de praktijk te brengen. In België zit het anders, hier zijn al sinds de jaren ‘90 burgerinitiatieven actief die voldoen aan beide definities van energiegemeenschappen. Vandaag zijn er meer dan 40, in elke Belgische gemeente is er minstens één energiegemeenschap actief. Ecopower bestaat al sinds 1991, is vandaag actief in heel Vlaanderen en we blijven groeien en bloeien.
Onze focus lag in het SCCALE-project op nieuwe collectieve projecten en op werkwijzen die nuttig zijn om een bestaande energiegemeenschap te versterken, samen met lokale besturen. Uiteraard kwamen ook de nieuwe vormen van Fluvius-energiegemeenschappen regelmatig aan bod gedurende het project. Samen met de partnergemeenten volgden we de ontwikkelingen rond dat thema op, maar bleef de voorlopige conclusie vooral dat het model op dit moment weinig meerwaarde biedt voor de energietransitie. In dit blogartikel leest u hoe Ecopower kijkt naar energiedelen en energiegemeenschappen.