Dit interview verscheen eerder op gemeentevoordetoekomst.be.
Het netwerk Gemeente voor de Toekomst helpt lokale besturen vooruitgang te boeken op de thema's ruimte, bouwen en wonen, energie, mobiliteit, vergroening, voeding en landbouw en circulaire economie.
Inwoners die betrokken zijn bij projecten rond hernieuwbare energie: het klinkt fantastisch, maar hoe begin je daaraan? De gemeente Bocholt laat zien hoe. Zij sloten zich aan bij energiecoöperatie Ecopower. Met een doordacht idee, een stappenplan en de nodige expertise van REScoop, kon de gemeente resoluut inzetten op groene energie. Ester Geebelen, Deskundige Duurzaamheid bij gemeente Bocholt legt uit hoe dat precies in z’n werk gaat en wat je zeker moet weten voordat je begint aan een project rond burgerenergie.
Hoe zijn jullie begonnen aan een project rond burgerenergie?
Ester Geebelen, Deskundige Duurzaamheid Bocholt: “Door energie op te wekken via lokale projecten, betrekken we inwoners bij de overstap naar duurzame energie. Als gemeente geven we daarmee het goede voorbeeld en zorgen we samen met de inwoners dat deze projecten stevig in de gemeenschap verankerd zijn.”
“Het idee was er, maar hoe begin je daar dan aan? Als kleine gemeente vonden we het belangrijk eerst beroep te doen op onafhankelijke expertise en ervaring om tot een gedragen en succesvolle realisatie te komen. REScoop.Vlaanderen is de Vlaamse federatie van burgercoöperaties voor hernieuwbare energie en één van de partners van Gemeente Voor De Toekomst die hierin kan meedenken. Samen konden we aan de slag gaan”
Hoe verliep het traject met REScoop?
Ester: “Anton Gerits van REScoop.Vlaanderen gaf tijdens een beleidscollege een heldere toelichting over burgerenergiecoöperaties en wat deze kunnen betekenen voor Bocholt. Vanuit een neutrale rol schetste hij de mogelijkheden en beperkingen. Samen bekeken we ons LEKP en lieten we een QuickScan uitvoeren, gebaseerd op onze visie en prioriteiten uit het klimaatactieplan. Uiteindelijk kozen we ervoor om samen te werken met de bestaande coöperatie Ecopower, een logische keuze gezien hun expertise en onze schaal als kleinere gemeente.”
“Het grote voordeel is dat een coöperatie zoals Ecopower de gemeente ontzorgt. Als kleine gemeente hebben we niet de personeelscapaciteit om zo’n project zelfstandig vanaf nul op te zetten. Dus, uiteindelijk bleek Ecopower, als bestaande coöperatie met expertise, de ideale partner om mee samen te werken.”
Hoe gingen jullie vervolgens te werk? Welke stappen waren cruciaal en waarom?
“Als eerste stap werd Het Vlaams EnergieBedrijf (VEB) aangesteld als aankoopcentrale voor energie-efficiëntiediensten. Via een raamcontract konden we een stroomafnameovereenkomst voor zonnepanelen met burgerparticipatie aanvragen. Dit raamcontract maakte het proces eenvoudig, voordelig en juridisch sluitend zonder eigen aanbesteding. De opdracht werd uiteindelijk gegund aan Ecopower.
Na een startoverleg met Ecopower, waarin het proces werd besproken met de betrokken schepen, duurzaamheidsambtenaar en diensthoofd omgeving, ging het project van start. Het traject verliep in meerdere fases.
Een hernieuwbare energiescan bracht het potentieel voor zonne-energie in Bocholt in kaart. Ecopower voerde daarna een haalbaarheidsstudie uit, waarin de technische mogelijkheden en beste opstelling werden onderzocht. Deze studie was gratis en vrijblijvend voor de gemeente. Na goedkeuring volgden twee aanvullende studies: een netstudie en een stabiliteitsstudie. Deze bepaalden de technische haalbaarheid van de installatie. Bij een eventuele stopzetting in deze fase, zouden de kosten voor de studies door de gemeente gedragen worden. Op basis van de resultaten werd een ontwerpstudie opgesteld. Na goedkeuring hiervan start de installatie van zonnepanelen, gepland voor eind 2024 of begin 2025. De zonnepanelen blijven dan ook eigendom van Ecopower, die instaat voor het onderhoud en monitoring.”
Hoe kregen jullie de inwoners van Bocholt mee in het verhaal?
Ester: “Een goede marketingcampagne is belangrijk om lokale burgers te engageren zich bij de burgercoöperatie aan te sluiten. Er werd een klimaattafel georganiseerd waar Ecopower toelichting gaf over het zonneproject en hoe je als inwoner kan deelnemen. Naast een artikel in het gemeenteblad en een sociale mediacampagne werden de buurtbewoners van de 2 projecten persoonlijk uitgenodigd. We riepen eigenaars van grote daken op aanwezig te zijn tijdens de klimaattafel om te weten te komen welke voordelen zij kunnen hebben in een samenwerking met energiecoöperaties.”
Wie nam welke rol op zich?
Ester: “De gemeente nam een coördinerende rol op zich. De duurzaamheidsambtenaar trok het dossier in samenwerking met de technische dienst en zorgde voor de administratieve opvolging en ging dialoog aan met andere belanghebbenden. Rescoop gaf de inhoudelijke infosessie. Ecopower werkte nauw samen met de gemeente om de betrokkenheid van inwoners te garanderen. De coöperatie staat in voor de technische uitwerking.”
Vergt zo’n traject een grote investering vanuit de gemeente?
Ester: “Door de samenwerking met het VEB en de energiecoöperatie blijft de financiële investering voor de gemeente beperkt tot opstartkosten, zoals communicatie en administratieve ondersteuning. De coöperatie neemt de grootste financiële verantwoordelijkheid op zich. De investering in tijd en mankracht is wel aanzienlijk, vooral in de opstartfase, maar dit vertaalt zich in duurzame resultaten en versterkte betrokkenheid van inwoners.”
Wat is er veranderd in de gemeente dankzij dit project?
Ester: “Dit project zal bijdragen aan het realiseren van onze klimaatdoelstellingen en heeft de betrokkenheid van inwoners vergroot. Door hen mede-eigenaar te maken van de energietransitie wordt het abstracte thema van duurzaamheid tastbaar en persoonlijk. De verwachte jaarlijkse productie is voldoende om ongeveer 13 gemiddelde Vlaamse huishoudens van zelfgeproduceerde, Bocholter burgerstroom te voorzien. Alle zonnepanelen samen leveren een CO2-besparing van ongeveer 16 ton en 45.000 kWh per jaar op.”
Hadden jullie hetzelfde resultaat kunnen behalen zonder de ondersteuning van Rescoop?
Ester: “Zonder de ervaring van REScoop.Vlaanderen zou dit traject complexer en tijdrovender zijn geweest. Het uitnodigen van Anton Gerits met zijn onafhankelijke expertise heeft zeker geholpen om draagvlak te creëren bij het beleid om in zee te gaan met een coöperatie en op deze manier hernieuwbare coöperatieve energieprojecten, zoals vooropgesteld in het LEKP, te realiseren.”
Wou je andere gemeenten aanraden een gelijkaardig traject te volgen? Waarom wel of waarom niet?
Ester: “Absoluut. Het traject biedt gemeenten de kans om burgers rechtstreeks te betrekken bij de energietransitie en concrete vooruitgang te boeken in hun klimaatbeleid. De samenwerking met een ervaren coöperatie zoals Ecopower verlaagt de drempel om van start te gaan en verhoogt de kans op succes. Zeker als kleine gemeente met minder middelen, maar wel met klimaatambitie.”
Meer weten?
> Lees het artikel van de Gemeente voor de Toekomst
> Lees meer over het project in Bocholt
> Lees meer over het aanbod van Ecopower voor lokale besturen